28.5.09

Báid Chonamara (per Bád Seilistrin 1959): 1. Tagairt do bháid eile

Do réir mar chluininn, is é an déanamh a bhíodh ar bháid mhóra Chonamara an déanamh báid ba coitianta ar fud chóstaí na hÉireann roimhe seo. Measaim nach bhfuil aon bháid den tsórt sin gá ndéanamh in aon áit anois ach i gConamara; creidim gur fada ó ó rinneadh aon cheann acu, beag ná mór, i gConamara féin.


Bhí déanamh eile báid ann nach bhfuil cuimhne ar bith anois air. Is cosúil gur báid thanaí leathana a bhí sna báid don déanamh sin, báid d’fheil go maith thart sna cuanta le bheith ag athrú feamainne thart le cladach.


Bhí cuid de na báid mhóra níos mó ná mar adeir “Leath-Bhádóir”. Bhí cuid acu in ann chúig thonna fichead de lucht a thabhairt leo. Measaim go raibh bád a rinneadh sa mbliain 1890 do Pháraic Ó Catháin, Peaitsín Mhicil Thaidhg, sa gCillín – an Cheathrú Rua – i ndon cuid mhaith den méid sin a thabhairt léi.


Ar na báid ba mhó acu bhí an Fág a’ Bealach, a rinneadh do Tomaí Réamoinn – Tomás ‘ac Dhonnachadha – Bád Mhoinice a rinneadh dá dhreithiúr, Moinice, agus bád Ghreen, a rinneadh do Cholm Ó hUaithnín, athair Pheadair Uí Uaithnín atá anois ina Árd-Mhaor ar Ghaillimh.


......................................


Bhí go leor Bád Mór eile ann a raibh cáil mhór orthu le siúl. Bhí ceann ag Máirtín Ó Loideáin i gCarna a raibh sé ráite fúithi go mba í ba goire do Bhád a’ Chathasaigh. Dóghadh i gCrompán Chárna í. Bhí bád eile a bhí thar cionn a dtugtaí “an Giúistís” agus “an Giúistís Mór” uirthi; do ghiúistís a rinneadh í. Measaim gur siar ó Chaorán Mhuighrois a rinneadh “an Trínseach.”


Bhí bád scathamh ar an gCeathrú Rua ag Seán Ó Catháin, go ndéana Dia trócaire air. “Bád Mhuighinse” agus “Bád na bhFigheadóirí” a tugtaí uirthi. Bhí siúl aici lá den tsaol.


Tá ré na mBád Mór caite. Ní déanfar aon cheann eile acu go deo aríst.


Bhí gleoiteogaí agus púcáin ann freisin a raibh an-cháil orthu le siúl. Le blianta fada, is iad is mó a bhíodh ag rith geallta. Ní mórán acu atá ann anois le bheith ag rith. Na blianta deireannacha seo is í Gleoiteog na Seoigheach as Inis Bearachain is mó cáil de na Gleoiteogaí. Ba mhór an áilleacht lá geallta í. Bhí sí i ndon chuig báid a dhá méid agus tuille.


No comments:

Post a Comment