Báid Chonamara (per Bád Seilistrin 1959): 5. Bád Sheáin Antaine

Más maith leat cuntas ceart a fháil ar gheallta bád, léigh leat an cuntas ar gheallta atá i gCladaigh Chonamara ó láimh Shéamais Mic Con Iomaire.  Cuntas é cho maith is atá le fáil, cho fada is is eol dom agus chuir mé spéis i gcuntais den tsórt sin sa mBéarla.  Ritheadh an geall atá i gceist ag Séamas.  Bád Sheáin Antoine a bhuach an geall.  Lá trom a bhí ann agus shílfeá nach ligfeadh faitchíos dóibh rith.

In aon-turas le haghaidh geallta a rinneadh Púcán Sheáin Antoine.  Seán Mac Conghaile (Connaola) ba hainm agus sloinneadh dhó.  Ar an Meall Rua i Muighinis a chónaigh sé.  Nuair a chuaigh Máirtín Ó Cathasaigh ag déanamh an bháid do d’fhiarfaigh sé de Sheán cén sórt bád a bhí uaidh.  “Bád Geallta” arsa Seán.  “Ná habair focal eile anois,” adúirt Máirtín Ó Cathasaigh.  Rinneadh an bád ar naoi dtroighthe déag de chílle:  rinneadh agus bád álainn; rinneadh agus bád luath.  Thug Seán Antoine aire dá bhád, aire na gloine.  Dhíol sé í tar éis roinnt blianta ach ní raibh aon tsuaimhneas aige gur cheannaigh sé ar ais í go mór níos daoire.  Deiread sé nach bhfuair sé a shláinte ó scar sé léithi go bhfuair sé ar ais í.  Ní raibh mórán bád ina méid i ndon chuici.  Bhí sé ráite go raibh Púcán eile ann a dtugtaí Púcán na nGrianach air ab fhearr ná í ach níor lucht geallta an dream a raibh sí acu.  Ach ba deacair Bád Sheáin Antoine a shárú.

Bhí sí lá ag rith geill ó Chloch na Rón le báid eile dá samhail.  Buaileadh í, má buaileadh.  Is éard a bhí an dream a bhí inti a rá go raibh na báid eile buailte aici síos an Cuan nuair a tháinig múr ar athraigh gaoth lena linn agus go raibh sise leis an méid a bhí sí gnóiteach go dtí sin.  Bhí sárú mór faoin ngeall sin.

Sa deireadh, dúirt Seán Ó Lochlainn as an gCaiseal go gcaithfí an scéal a shocrú idir í féin agus bád as Ceantar an Chaisil a raibh muintir an Chaisil a sheasamh nach raibh aon ghoir ag bád Muighinse uirthi.  D’íoc Seán Ó Lochlainn as an duais.

Anuas ón gCaiseal, thar Chuan na Beirtrighe Buidhe a rithfí an geall.  Tháinig an lá.  Tháinig sé trom.  Tháinig sé fíor-throm.  Bhí daoine cinnte nach ligfeadh faitíos do Sheán Antoine corraí as an gcaladh.  Ach an té a bhí ag faire, agus b’iomú sin duine é, chonaic sé chuige aníos ag nochtadh thar dhroim Ceann Mása agus na gcorainneacha eile barr an tseoil.  Is gearr go raibh Seán Antoine i láthair.

Sheol an dá bhád síos an cuan agus é ina dheatach agus ina fheochann.  Is é adeir an dream a bhí ann go raibh Bád Sheáin Antoine timpeall thuas ag an gCaiseal aríst leis an dara cuid den gheall a rith sula raibh an púcán eile tagtha timpeall ar an marc sa gceann eile den chuan ó dheas.

“Is leat an geall,” adúirt Seán Ó Lochlainn leis, “níl call ann go ngabhfá níos faide.”

Measann daoine go mbeadh sí buailte, agus buailte cinnte, an lá mór a rith sí le “Bád an Bhádóra” as Cloch na Rón dá mbeadh iomlán foirne an Bhádóra cho maith le foireann Bhád Sheáin Antoine.  Ligeadh “an Bádóir” ro-fhada chun farraige roimh Sheán Antoine os cionn Charraig Mánus.  Bhí sí ag teacht i mBád Sheáin Antaine gan aimhreas siar os cionn Chrua na Cora go Crua na Caoile.  Bhí sí suas léi ag Cloch na Rón.  Ach b’ait an bád Bád Sheáin Antoine. Cluinim gur i gCiarraí agus inneall inti a bhí tuairisc go deiridh uirthi.

Cé go mbuailfeadh, agus gur bhuail, Gleoiteog Inis Bearachain í, agus gurb é Máirtín Ó Cathasaigh a rinne an dá bhád, níor mhaith leis go mbuailfeadh sí Bád Sheáin Antoine.